Kerstmis in Comalapa

Als iemand ooit nog durft beweren dat Kerst in Guatemala niet of minder wordt gevierd, dan heeft die het flink mis! 25 december, 8.46pm en doodop! Wat een ongelofelijke belevenis, kerst vieren in een andere cultuur! Laat ik beginnen bij het begin... 24 december in de namiddag: heel comalapa is in rep en roer om de laatste voedselmanden en ingredienten voor het typische kerstnachtgerecht in te slaan. Hoewel er normaal gezien geen markt is, staat het plein vol marktkramers met kerstgerief, kleren,eten,vuurwerk... Overal weerklinkt uit boxen luide kerstmuziek. Ook in elk huis waar ik voorbij kwam hoorde je luide en vrolijke kerstmuziek. Om 17u had ik beloofd mee te helpen met het maken van “tamales”, een gerecht dat 95% van de bevolking hier om klokslag middernacht eet, als traditie. Het is een mengsel van rijstebrij met tomatensaus met in het midden een stuk vlees. Dit alles gegoten in een bananenblad dat dan op het vuur wordt klaargemaakt. In de nieuwbouw, waar normaal binnenkort de keuken behoort te komen, werd een gezellige kerstplaats gemaakt met een enorm grote kerststal, hier genaamd “un nacimiente”. Bijna elk gezin maakt dagen werk van een hele kerstmaquette en een enorm versierde kerstboom of vaak iets wat erop gelijkt, waar dan kindje Jezus om 12u snachts op zijn plaats wordt gelegd. Het gezin waar ik verblijf had, ondanks hun weinige middelen, enorm hun best gedaan om er iets gezellig van te maken. Zoals het hoort legde ik de cadeautjes die ik kocht voor elk gezinslid onder de kerstboom...het feest kon beginnen!

Ik mocht het zoet brood als voorgerecht (samen met chocolademelk) aan stukken snijden. De buren, de broer van mijn huisvader, kwamen ons uitnodigen om bij hen om 12u de gebruikelijke tamales te komen eten. Omdat er ng vrij veel mensen waren uitgenodigd besloten we om even te gaan helpen tamales te maken. Om 9 uur vertrokken we richting centrum van het dorp, waar honderden mensen ng steeds de gezellige kraampjes en winkels aan het afschuimen waren, en waar ook enkele attracties werden neergeplaatst. In tegenstelling tot in Belgie zijn hier ALLE winkels open tot vijf voor 12 uur en lopen alle mensen voor twaalf uur op straat. We brachten ng snel een bezoekje aan de oma van het gezin die samen met haar twee andere dochters en hun gezinnen woont (hier is het vaak de gewoonte dat kinderen met hun gezinnen blijven thuis wonen. Zo gebeurt het soms dat drie a vier gezinnen met elk zestal kinderen vaak onder een dak wonen). Vervolgens trokken we opnieuw richting centrum om de typische kerst”minuelos” (ala oliebollen) te nuttigen, en een aantal bommen en vuurwerk te kopen om af te steken om middernacht. Hier en daar passeerden nog enkele processies, die op een plechtige manier kindje jezus naar de kerk droegen, klaar om geboren te worden. Om 11 uur pm, terug thuis, kreeg ik nog bezoek van de directeur van de school, om me een kerstgroet en omhelzing te komen geven, dit samen met een cadeautje als dank voor mijn prestaties hier.

Om kwart voor twaalf was de moment aangebroken. We gingen bij de buren en toen ik binnenging zat iedereen geknield bij de nacimiento te bidden. Ik hoorde overal “gracias” en “señor” weergalmen, en dit een kwartier lang. Om twaalf uur klokslag maakte iedereen een kruisteken, zette zich recht, en begon iedereen te omhelzen en een zalige kerst te wensen. Vervolgens ging iedereen in het huis aanwezig buiten om vuurwerk en bommen als teken van vreugde af te steken. Iedereen die in de straat woonde stond op straat, en waren in groepjes hun vuurwerk aan het afsteken. Overal, in elke hoek, in elke straat van Comalapa verscheen vuurwerk in de lucht. Echt ongelofelijk om te zien! Na een half uur gingen we weer binnen en aten we de gebruikelijke tamales met “ponch” ( een warm fruitdrankje), voorafgegaan door een glas pure whiskey! Zelfs de kinderen van 12 jaar dronken ervan! Na enkele gebruikelijke gesprekken over gewoonten in Belgie, trokken we weer huiswaarts, waar we dan de geschenkjes opendeden. Ik had bijna voor iedereen een paar schoenen gekocht. De twee oudsten begonnen ter plekke te wenen bij het zien van de schoenen in de verpakking en bedankten me uitgebreid. De dankbaarheid was groot! Na talloze knuffels en tranen begon de jongste dochter heel erg moe te worden ( normaal gaat iedereen slapen om 9u) en trokken we naar ons bedje, klaar voor de volgende dag.

25 december..de enige dag in het jaar dat om 7uur smorgens de straten in Comalapa er nog doodstil bijliggen. Iedereen maakt van de gelegenheid gebruik om “uit te slapen” tot 7.30 uur. ik haalde zelf de 8.30 uur! ik rolde uit m’n bed en maakt me klaar voor de kerstviering van 10 uur. Iedereen trok zijn bovenstebeste “traje” (typische mayakledij) aan. Ook ik wou voor een keer mijn traje aandoen, die ik kocht als herinnering aan Comalapa. De dankbaarheid in de ogen van mijn gezin was groot toen ze mij zagen verschijnen in hun kledij. Ik trok ook voor het eerst, na de dagelijkse bergschoenen, mijn hoge hielen aan, die perfect gingen bij mijn traje. Achteraf grote fout,zo bleek. Ik wist namelijk niet dat de viering 2 uur zou duren en dat er zelfs geen stoelen in de kerk staan,door het grote aantal volk. Meer dan drieduizend mensen stonden opeengeplakt (zodat je zelf niet de moiete moest doen om te staan..het volk stond zo dicht dat je vanzelf rechtstond) tot voorbij de deuropening van de kerk en ver daarbuiten. Dit werd twee uur afzien op mijn hoge hielen, en in de stikkende warmte ( die ik niet gewoon ben met kerst). Ik had veel bekijks met mijn traje. Ze komen denk ik niet elke dag een “gringa” tegen in hun kleren. Na twee sterfelijke uren gingen we terug naar ons huis, waar ons normaal een rustig middagmaal stond te wachten. Niets daarvan! De oma (mama van) en onze buurman (broer van) kwam een bezoekje brengen met zijn 9 kinderen en vrouw en al gauw werd een hele meubelverhuis gedaan zodat we al snel aan een lange tafel vol kinderen vanalle zoetigheid zaten te eten. De vrouwen begonnen direct aan het middagmaal. Enkele jongens van het gezin gingen een piñata kopen, eveneens een gewoonte hier. Dit is een papieren pop gevuld met zoetigheid die geblinddoekt aan stukken wordt geslagen: een ongelofelijk leuk spel voor de kinderen hier! Na het middagmaal werd de pop opgehangen en ieder om beurt werd geblinddoekt en moest de pop proberen vinden en aan stukken slaan. Wanneer de zoetigheid er uiteindelijk uitkomt haasten alle kinderen, volwassenen en ja zelfs oma zich om zoveel mogelijk snoep te verzamelen, welke ze dan mogen houden. Een absoluut hoogtepunt voor vele kinderen, ook voor mij! Vervolgens werd de taart aan stukken gesneden en begon iedereen te dansen op tyìsch guatemalteekse muziek, zomaar uit het niets om 4u in de namiddag. Na heel veel plezier kwam ook dit feest ten einde en trok de familie en de 9 kinderen al snel naar hun kant van de muur.

Vervolgens trokken we weer op pad om de andere oma ( langs moeders kant) en alle zussen te bezoeken, die in hetzelfde huis wonen. Ook daar werd er al gauw de muziek bijgehaald en binnen de kortste keer stond ik ook daar te dansen met oma, zussen, kleinkinderen,...en alweer de zoveelste maaltijd die dag te nuttigen.Om 8u verlieten we ook dit huis en gingen richting kerk, waar een levensgrote nacimiento was opgesteld. Met honderden werd aangeschoven om even het kindje Jezus te mogen aanraken en kussen. Daarna keerden we naar huis en plofte ik gelukkig en wel achter mijn computer,waar ik mijn 200 fotos van die dag met een glimlach opnieuw bekeek. Wat een ervaring!

kerstfeest voor iedereen!

Zoals gezegd organiseerde ik samen met de leerkrachten een groots feest voor de kinderen. Vanaf twee uur in de namiddag kwamen de vrouwen al samen in een huis om de tortillas en de groenten klaar te maken. De mannen kwamen samen in de school om het vuur op te stellen en aan het vlees te beginnen. De stoelen en tafels werden gebracht en ook de kerstboom werd algauw bekleed met leuke versieringen. Ik was in de voormiddag samen met ingrid naar Chimaltenango gegaan om voor elkeen een geschenkje te kopen dat van nut kon zijn bij het nakende schooljaar. We kochten pennenzakken, latten, kleurbalpennen, pennendozen, en van alle ander nuttig materiaal. Een 90tal cadeautjes voor ongeveer 60 euro. Om het echter te doen lijken begon ik alle cadeautjes in te pakken en een strik errond te binden om ze zo onder de kerstboom te kunnen leggen. Om kwart voor zes kwamen de eerste kinderen al aan met hun zelfgemaakt geschenkje voor een ander kind. Ze legden alles onder de kerstboom en mochten onmiddelijk erna anschuiven voor het eerste gerecht: verschillende soorten fruit. Tussen het voorgerecht en het eigelijke avondeten legde ik het eerste spel uit om de cadeautjes te verdelen. De zelfgemaakte kaarten met wensen werden doorgegeven op de muziek en wanneer de muziek stopte mochten ze de kaart houden. Om de zelfgemaakte geschenkjes te verdelen gingen we buiten en deden we een spel ala “tussen twee vuren”. Wanneer de muziek stopt mocht het kind met zijn geschenkje gaan staan tussen twee andere kinderen, welke dan zo snel mogelijk moesten lopen rondom de kring om als eerste de sjaal en dus ook het cadeautje te kunnen bemachtigen. Iedereen was tevreden met hun cadeautje!

Toen was het tijd voor het hoofdgerecht. Al snel stonden de kinderen in een grote rij met hun bordjes. Wat er op het menu stond kan ik me niet meer herinneren ( in het spaans) maar wel dat het heel lekker was. Dat zag je ook aan de lekker smullende kinderen die maar al te graag een tweede of zelf een derde portie namen. Ook de ouders die buiten zaten te wachten op hun kinderen kregen een bord. Omdat de derde gang, lekkere belgische pannekoeken met honing op zich lieten wachten, begonnen we aan een spel om de cadeautjes die ik kocht te verdelen.Zoals het hoort op kerstfeestjes deden we de oude trouwe stoelendans! De kinderen lachten en gierden wanneer ze moesten vechten om een plaatsje te bemachtigen.Degene die te laat was om een plaatsje te vinden, moest buiten wachten in de rij. Na een half uur plezier was de volledige rij gevormd, met als eerste de winnaar van de stoelendans, gevolgd door de volgende in rang. Zij mochten dan ook eerst een cadeautje kiezen onder de kerstboom. Er werd ernstig gevoeld en gewogen welk cadeautje het beste zou zijn. Toen uiteindelijk iedereen had gekozen, mochten ze het allemaal samen opendoen. Hun tevreden gezichtjes waren geld waard. Omdat de pannenkoeken bakken iets langer duurde dan verwacht, zette ik intussen nog een muziekje op waarop alle kinderen vrolijk begonnen te dansen..De tijd vloog voorbij omdat we zoveel plezier hadden. Normaal was het feest om 9 uur afgelopen, maar doordat we ons zo amuseerden waren we de tijd uit het oog verloren en was het al tien voor tien! ( hier is dat erg laat, want na negen uur is niemand meer op straat te bespeuren). We verdeelden vervolgens al gauw de pannenkoeken in het vuistje, waarna de kinderen naar huis mochten gaan. Het feest werd afgesloten met een groots vuurwerk. Iedereen was tevreden, ook ik omdat ik dit samen met de leerkrachten heb kunnen verwezelijken. Om de leerkrachten te bedanken voor hun inzet de afgelopen maanden gaan we nu maandag eten en voor een derde keer kerst vieren.

kerstdagen in het verschiet...

16 december...De kerstperiode breekt aan. Op het grote marktplein werden al enkele rijkelijk versierde reuzekerstbomen neergeplant. Ietsje verder vind je enkele kraampjes die kerstversiering aan de man proberen brengen met op de achtergrond spaanse kerstliederen.Vanaf vijf uur s avonds zijn er oliebollen te verkrijgen in kleine houten kraampjes aan 20 eurocent voor een 5 tal bollen.Ook hier kan je de kerstsfeer proeven. Toch verschilt dit erg met ons landje. In Belgie lopen de winkelstraten deze tijd van het jaar storm voor de laatste dassen, parfums, oudejaars outfits, en andere dure aangelegenheden. Hier merk je een zekere mineur. Ouders doen hun best om een bescheiden kerstsfeer in hun huizen te brengen en daarenboven soms een klein cadootje te kopen voor hun kinderen (vaak zijn dat dan schoenen), maar vaak hebben ze niet eens de mogelijkheid dit te doen en wordt kerst gereduceerd tot wat het beoogde vroeger: een gezellig familiegebeuren. Ik ben dan ook superblij hier ook eens deel van te mogen uitmaken...het doet je immers nadenken over die kleine dingen waar wij thuis niet zo vaak meer bij stilstaan. Elke vijf euro die in belgie wordt uitgegeven aan pietluttige dingen, accessoires,...zijn hier ongelofelijk veel waard en hebben hier tien keer meer emotionele en financiele waarde. Ik besloot voor de kinderen die deelnemen aan mijn activiteiten een groots kerstfeest te organiseren met een grote kerstboom en de gebruikelijke cadootjes onder de kerstboom. Vandaag staken de leerkrachten en ik de koppen bijeen over hoe we het zouden aanpakken. S avonds op 22 en 23 december worden alle (intussen 140!) kinderen verwacht voor een kerstavondmaal met voorafgegaan een fruitmix,als hoofdgerecht een typisch guatemalteeks gerecht en als nagerecht, authentieke belgische pannenkoeken. Aangezien niet iedereen een kerstkadootje mag verwachten thuis, ben ik ook van plan iets kleins te kopen voor eenieder, wat nuttig kan zijn op school. Zo viert iedereen een beetje kerst.

Deze week gaan we ook met de allerkleinsten naar de zoo. Dalila, de jongste dochter in mijn huis, is al twee weken de dagen aan het aftellen tot de grote dag. Met de oudste heb ik een andere leerrijke excursie voor ogen. Binnen drie weken gaan we met z’n allen de vulkaan Pacaya beklimmen. Dit is zeker iets wat hen nog lang zal bijblijven en dat een ervaring op zich is.

Na de drukke kerstdagen kan de drukste periode van het jaar beginnen..de voorbereiding van het nieuwe schooljaar, een nieuw hoofdstuk voor “Mayakind”

terug uit Belize!

Een week later en een nieuwe beliziaanse cultuur rijker…ik moet eerlijk toegeven dat het reisje ter vernieuwing van mijn visum me enorm deugd heeft gedaan. Ik kreeg voor mijn vertrek te maken met enkele moeilijkheden en frustraties, zoals deze niet onbekend zijn voor vrijwilligers, en het visum bood dan ook de ideale gelegenheid om alles eens op een rijtje te zetten en nieuwe ideeen op te doen.Opmerkelijk aan mijn bezoek aan Belize was het enorme cultuurverschil tussen beide landen. Bij het oversteken van de grens praat iedereen enkel nog Engels en heeft voornamelijk een zwarte huidskleur. Heel opmerkelijk maar leerzaam! Op naar het tweede deel van mijn comalapa-avontuur...